Interview met Marcelle Hobma
‘Nog nooit is er zo bewust samengewerkt’
Interview met Marcelle Hobma
Op de vraag wat het grootste verschil is tussen voor en na het bestuursakkoord Flexibilisering lerarenopleidingen, antwoordt Marcelle: “De instroom in de lerarenopleidingen is veranderd. Zag je voorheen vooral voltijdstudenten, nu is het aantal voltijders bijna gehalveerd en zien we daarnaast deeltijders met een baan, en zij-instromers. Het hybride docentschap (baan elders + docentschap) is groeiend. De second-career teachers/overstappers brengen veel mee; ze zijn vaak hoogopgeleid en hebben jaren werkervaring. Die moeten we dus anders bedienen en dat vraagt iets van de scholen maar ook van de lerarenopleiding. Er melden zich ook kandidaten die eigenlijk niet (direct) toelaatbaar zijn of die een lang traject zouden moeten volgen. Bijvoorbeeld mensen die voor de opleiding Nederlands opteren maar als journalist werken of communicatiewetenschappen of rechten hebben gestudeerd, en die vaak al op een school werken. De lerarenopleiding en de school kijken nu samen naar de mogelijkheden voor die doelgroep. We krijgen deze kandidaten steeds beter in beeld dankzij het regionale Onderwijsloket, maar ook doordat we in de voorbereidende fase goed samenwerken met de scholen en met andere onderwijsregio’s.”
“Het is allemaal maatwerk“, geeft Marcelle aan, “waarbij de lerarenopleiding en de opleidingsschool gezamenlijk bekijken wat nodig en mogelijk is. We hebben bijvoorbeeld voor een aantal mensen dat deelnam aan de 3-daagse training Ontdek je Talent als Docent gekeken hoe we die via het zij-instroomtraject toelaatbaar krijgen voor de opleiding. Vanuit de middelen binnen de onderwijsregio wordt geïnvesteerd op de extra tijd die nodig is om deficiënties weg te werken, zodat deze overstappers alsnog aan een ZIB-traject kunnen starten. De scholen zetten in op goede ondersteuning en begeleiding tijdens deze startfase.
Op alle borden wordt geschakeld om deze mensen bevoegd te krijgen en we dragen gezamenlijk de verantwoordelijkheid. Nog nooit is er zo bewust samengewerkt op dit soort casussen.”
Samenwerking tussen scholen en opleiding in de oriëntatiefase is een ander mooi voorbeeld dat Marcelle geeft. “Overstappers hebben vaak geen goed of beperkt beeld van het onderwijs. Ze krijgen nu de mogelijkheid om op verschillende scholen te kijken hoe hun vak wordt gegeven. Ook kunnen ze sectoren verkennen waar ze zelf niet snel aan denken, zoals het vmbo. Hierin worden de scholen veel actiever meegenomen, en schoolopleiders hebben een rol bij de ontvangst van deze kandidaten. We denken in gezamenlijkheid na over het oriëntatietraject. Dat is heel krachtig.”
En nog een voorbeeld. Marcelle: “Het Aan de Slag voor de Klas (ASK) traject van UvA is ook bijzonder, het zorgt er voor dat mensen langzaam in het beroep kunnen groeien. Waar de zij-instromer-in-beroep direct voor de klas staat, kunnen de kandidaten die via ASK instromen zich in een halfjaar goed voorbereiden. Ze worden boventallig aangesteld zodat zij onder de vleugels van een ervaren docent in het beroep kunnen groeien en zelfstandigheid opbouwen. De gezamenlijke verantwoordelijkheid zit in de zorgvuldigheid waarmee dat gebeurt. Het succes hiervan komt de kandidaat echt ten goede, daarmee maken we het verschil. De VU denkt nu over een traject waarin de zij-instromer centraal staat en niet alleen de opleiding. Dit wordt gezamenlijk met de onderwijsregio’s opgepakt. Kijken vanuit de persoon is belangrijk omdat de context sterk kan verschillen.”
Hoe succesvol zij-instromers de opleiding doorlopen, heeft volgens Marcelle met verschillende aspecten te maken, maar vooral met de inschatting van de combinatie werken en studeren. “Als mensen de overstap maken en hun huidige baan verlaten hebben ze inkomen nodig. Wij zeggen ze dat een 0,4 fte aanstelling en voldoende tijd voor studeren al veel van hen vraagt. Toch is dat vaak financieel niet haalbaar dus accepteren ze dan toch een grotere aanstelling. Dat maakt het risico op vertraging of uitval groter. Mensen denken vaak “dat doe ik even”, en ook leerlingen en collega’s denken dat je het allemaal al kan, dat maakt het zwaar. Het is de veelheid en niet zozeer de moeilijkheid waar studenten tegenaan lopen. Daar moeten we aandacht voor hebben, vanuit de opleiding en vanuit de scholen. Ook voorlichting is maatwerk, die moet je insteken vanuit de vraag: wat betekent het voor jou?”
Maatwerk kan en moet volgens Marcelle ook worden voortgezet door gebruik te maken van de regioloketten van de onlangs gevormde onderwijsregio’s, die allemaal voorlichtingsactiviteiten organiseren. Marcelle geeft aan dat je de HR-mensen van de scholen nodig hebt in de informatievoorziening. “Daar komt nu beweging in. Vroeger keken schoolbestuurders je schaapachtig aan als je over HR begon, maar nu speelt dat een rol. Er komt veel meer informatie over mogelijkheden de school binnen, en scholen melden zich bij de regioloketten met vragen. Inmiddels is er een HR-netwerk opgestart binnen de onderwijs-regio.”
Tot slot de vraag hoe Marcelle de toekomst ziet en wat daarvoor nodig is.
Marcelle: “Ik hoop dat lerarenopleidingen en scholen nog meer samen optrekken in opleiden en begeleiden want die samenwerking helpt iedere docent in opleiding, maar ook in de startersfase en de weg daarna. Daar hebben we stappen in gezet. Het oppakken van ontwikkelingen door netwerken moet een vanzelfsprekendheid worden. De kruisbestuiving tussen experts uit veld en de lerarenopleidingen verbetert de kwaliteit van het onderwijs.”
En ook: “Gun de zij-instromer een flexibeler traject om langzamer in het beroep te groeien dan nu het geval is. Die eerste fase waarin je het ondanks de ondersteuning alleen moet doen, is gewoon zwaar als je geen ervaring hebt en het toch van je wordt gevraagd. Makkelijker erin groeien geeft minder stress en een betere landing. Hoe mooi zou het zijn als een starter met een aanstelling van 0,7 ondersteund wordt voor 0,3 met middelen om dat eerste jaar goed door te komen.”
Contact
Universiteiten van Nederland
Lange Houtstraat 2
Postbus 13739
2501 ES Den Haag
Regionale allianties lerarenopleidingen