Over het Bestuursakkoord

• In september 2022 is de academische zijinstroom PO in Amsterdam en Leiden van start gegaan, een samenwerking van universiteiten en hogescholen. Ook is er een Premasterprogramma gestart waardoor ook hbo-afgestudeerden kunnen instromen. Voor studiekiezers met onvoldoende pedagogische en onderwijskundige basis is ook nog een speciaal zomervak ontwikkeld waarmee zij deze veronderstelde voorkennis kunnen inhalen.
• In Utrecht startten in september 2022 de eerste studenten met het MPabo-traject (wo-master diploma en hbo-bachelor diploma incl. bevoegdheid PO), een samenwerking van de Universiteit en Hogeschool Utrecht.
• De EMPO (wo-masterdiploma inclusief een bevoegdheid PO) van VU, UvA en Universiteit Leiden (joint degree) en die van Erasmus Universiteit zijn van start gegaan. Er zijn in 2023 15 nieuwe studenten gestart bij de joint degree en 10 nieuwe studenten bij de EUR. 
• Er zijn openbare masterclasses en open EMPO colleges georganiseerd, zowel in Amsterdam als Rotterdam, deze worden voortgezet in 2024.
• De EMPO van de UvA, VU en Universiteit Leiden is ook aan de slag gegaan als partnerschap Samen Opleiden. Binnen een partnerschap werken scholen en lerarenopleidingen intensief samen om aankomende leraren zo goed mogelijk op te leiden. Intussen is in 2023 de programmaleider gestart en zijn de stuurgroep, regiegroep, taakgroep en HR/kwaliteitsgroep gevormd. 
• De lerarenopleidingen hebben prioriteitsstatus binnen universiteiten met betrekking tot de marketing en communicatie. Ook neemt de VU actief deel aan de projectgroep voor de ontwikkeling van de landelijke wervingscampagne van UNL-ICL. 
• Bij de EMPO van de Erasmus Universiteit is de praktijklijn voor jaar 1 en 2 aangescherpt op basis van theoretische inzichten en ervaringen van het eerste jaar. Ook verlopen de “samen opleiden”-bijeenkomsten die iedere blokperiode plaatsvinden goed, met een goede opkomst. Daarnaast is het stagenetwerk stevig en verloopt het organiseren van nieuwe stageplaatsen soepel. Samen met de programmaleider van de aspirant opleidingsschool worden ook mogelijkheden onderzocht om de ontwikkeling van een training voor (school)opleiders/mentoren af te stemmen.

Bekijk het schematisch overzicht van de academische PO-routes.

Het vervolgproject ‘Werken volgens principes van Leeruitkomsten in universitaire lerarenopleidingen’ is in april 2023 gestart. Het doel daarvan is gezamenlijk te werken aan landelijke afspraken die moeten leiden tot meer ruimte voor studenten om op individuele basis toe te werken naar de eindkwalificatie. Daarbij wordt rekening gehouden met al opgedane kennis en ervaringen. In plaats van een voorgeschreven route ligt de focus op wat studenten moeten kennen en kunnen (beantwoordend aan het beroepsbeeld), en op de manier van toetsen. Als aftrap van het project is op de 24-uurse van de ICL op 21 april 2023 een werksessie gehouden met ongeveer 40 opleidingsdirecteuren, beleidsmedewerkers en docenten van de Universitaire Lerarenopleidingen. Ook het primair onderwijs is inmiddels aangehaakt bij de projectgroep. Er vindt regelmatig uitwisseling plaats met de werkgroep van de Vereniging Hogescholen. 

In het deelproject Kern van beroepsbeeld wordt gewerkt aan een gedragen kern van een beroepsbeeld van de academisch opgeleide docent, zowel startend als ervaren. Dit beroepsbeeld is in concept uitgewerkt (gekoppeld aan de wettelijke bekwaamheidseisen en Dublin-descriptoren) in samenhang met authentieke, ontwikkelingsgerichte toetsing van de universitaire docent. 

In het deelproject Ontwikkelingsgericht toetsen is een document met kenmerken van goede toetsing voor een opleiding tot een complex beroep in concept gereed. De kenmerken kunnen dienen als kaders voor toetsing en worden ter aanscherping nog besproken met de examen-/opleidingscommissies van verschillende universitaire lerarenopleidingen. Dit deelproject zal naar verwachting bijdragen aan een positieve doorontwikkeling van de toetsprogramma’s bij de verschillende universitaire lerarenopleidingen, wat ten goede komt aan de ontwikkeling en het leerproces van studenten.

In het deelproject Implementatie wordt gewerkt aan het in kaart brengen van diverse pilots in de vorm van een uitgave met best practices. In oktober 2024 wordt dit inspiratieboekje uitgegeven. Hier worden ook de kern van het beroepsbeeld en de kenmerken van toetsing opgenomen. Dit kan vervolgens door alle universitaire lerarenopleidingen gebruikt worden bij het doorontwikkelen van het curriculum en/of toetsing. 

Het centrale doel en de aanvankelijk gestelde voorwaarde van het project – het afgeven van een tweedegraadsbevoegdheid halverwege de master LVHO – blijkt wettelijk niet mogelijk. Dit heeft invloed op de beoogde impact van dit project: de toename van de aantrekkelijkheid en daarmee de instroom van de lerarenopleidingen. De deelnemende universitaire lerarenopleidingen werken nu op andere manieren aan het verbeteren van het curriculum, om beter aan te sluiten bij de behoeften van de steeds diverser wordende studentenpopulatie. Dit doen zij onder andere met: 

• Alternatieve routes voor het flexibeler inrichten van de tweejarige master Educatie, bijvoorbeeld door het aanbieden van specialisatieprogramma’s voor studenten die al een tweedegraads lesbevoegdheid hebben. 
• Uitbreiding uitwisseling van de keuzevakken. Naast UvA, VU, UU en TU Delft wordt uitwisseling met Leiden, Nijmegen en Twente beoogd. De studenten zijn te spreken over het toegenomen aanbod aan keuzevakken. 
• Voortzetting inhoudelijk verbeteren van het curriculum van UvA, VU en Leiden.
• Actieve verbinding met het project Alfa4all. Alfa4all is essentieel in het flexibiliseren van het (premaster) onderwijs van de Lerarenopleidingen.
• Opzet Gamma4All. De wens is om in de toekomst op dezelfde manier ook een Gamma4all op te richten. Alfa4all, Beta4all en hopelijk ook Gamma4All worden gezien als een relevant antwoord op de flexibiliseringsuitdagingen waar de lerarenopleidingen mee worstelen. 

Daarnaast hebben de vier bij dit project betrokken universiteiten de volgende resultaten geboekt:

• In september 2022 heeft de UvA een startmodule voor zijinstromers gelanceerd. Deze module biedt ondersteuning in praktische vaardigheden om zich staande te houden voor een klas, voorafgaand aan de start van de opleiding. De zij-instromers staan namelijk al wel voor de klas.
• De UvA werkt aan het stroomlijnen van het nieuwe curriculum van het tweede semester van de master LVHO met onder andere een nieuw vak pedagogiek. Invoering van vernieuwd tweede semester wordt voorzien in 2025.
• In september 2023 zijn de UvA en Universiteit Leiden gestart met een gemodulariseerd curriculum, met een basismodule en verdiepingsmodule. De Universiteit Utrecht werkt daar al mee en de VU start in september 2024. 
• Als aanvulling op de gemodulariseerde lerarenopleidingen heeft de Universiteit Utrecht drie nieuwe keuzecursussen ontwikkeld. Deze zijn in februari 2023 gestart. In voorjaar 2024 is de Universiteit Utrecht bezig met het verder uitbreiden van de flexibilisering van de keuzecursussen. 
• De VU realiseert modularisering in drie stappen: Stap 1) september 2023 gestart met basismodule in LVHO en 2-jarige educatieve masters die gelijk is aan Educatieve minor/module, Stap 2) september 2024 start van drie specialisaties, Stap 3) start 4^e specialisatie in februari 2025. De specialisaties zijn: ‘Praktijkonderzoek’, ‘Digitale didactiek en AI in het onderwijs’, ‘Vernieuwende onderwijsconcepten’ en ‘Wereldburgerschap’.
• In juni en augustus 2023 volgden alle 169 instromende studenten bij de Universiteit Leiden naar leerbehoeften en trajecten starttrainingen. Er is hier ook docentprofessionalisering opgezet op het gebied van opleidingsdidactiek voor het hele team. 

Bekijk het schematisch overzicht van de academische routes naar het leraarschap.

Er is gewerkt aan een model voor de aanpak van professionalisering van lerarenopleiders in flexibele trajecten (gebaseerd op een eerder behoefteonderzoek). Het doel was te komen tot een handreiking/handleiding voor de professionalisering van lerarenopleiders bij het opleiden van aanstaande leraren in zijinstroom- of deeltijdtrajecten. Het gaat daarbij vooral om bewustwording, inhoudelijke ontwikkeling en training van vaardigheden. Concreet betekent dit dat er bruikbare en effectieve aanpakken zijn geformuleerd die handelingsverlegenheid van opleiders (instituut/school/werkplek) bij flexibilisering helpen oplossen. De doelgroep voor deze handleiding is opleiders (school, werkplek en instituut) die verantwoordelijk zijn voor de professionalisering van hun lerarenopleiders van flexibele trajecten.

De landelijke projectgroep van VH en UNL heeft een aantal gezamenlijke producten opgeleverd:

• Rapport ‘Professionalisering van lerarenopleiders met het oog op flexibilisering’.
• Voorstel en advies professionaliseringsplatform flexibel opleiden.
• Handreiking met ontwerpregels voor flexibele trajecten.

Doorontwikkeling

Inmiddels wordt door VH en UNL op twee manieren vervolg gegeven aan de handreiking. Eén meer richting partnerschappen, en een meer richting opleiders van academische opleidingen.

Met het Platform SO&P wordt gewerkt aan de realisatie van een digitaal platform, waar opleiders kennis over flexibele curricula/maatwerk kunnen halen, brengen, delen en doorontwikkelen.

Deelproject 1 Digitaal cursusplatform voor zij-instromers: Eerder is al een eerste module De vo-leerling samengesteld met materialen voor studenten/zij-instromers die zich willen voorbereiden op de opleiding/stage/baan. Op het in januari 2024 gelanceerde hierop voortbordurende voorbereidingsplatform Klaar voor de Stap met drie modules: De overstap naar VO, Geschiktheidsonderzoek en Hybride docentschap, verbonden aan Het Onderwijsloket, vinden leraren in spé op één centrale plek de ervaringsverhalen, bronnen en best practices van de overstappers die hen voorgingen in het voorgezet onderwijs. Er wordt veel gebruik van gemaakt; een van de meest bezochte pagina’s is die over het geschiktheidsonderzoek. Bezoekers geven aan dat hen dit veel duidelijkheid geeft over de voorbereiding en het verloop van dit onderzoek.
In samenwerking met UNL en VH worden mogelijkheden voor uitbreiding van het platform naar Primair Onderwijs en tweedegraads Voortgezet Onderwijs onderzocht.

Deelproject 2 EVC streeft naar een voor (potentiële) studenten van academische lerarenopleidingen consistenter en transparantere procedure voor het erkennen en waarderen van eerder verworven competenties en dat studenten zich gezien voelen. In het voorjaar van 2024 zijn de volgende materialen uitgewerkt, waarvan de implementatie bij de universitaire lerarenopleidingen, rekening houdend met onderlinge verschillen, inmiddels is gestart:

• Een tool voor het in beeld brengen van de ervaringen van kandidaten (Profielschets)
• Een handreiking voor EVC op het gebied van intake en trajectkeuze, de inrichting van het scholingsprogramma en het leveren van maatwerk binnen het programma.

Project EVC wil algemene informatie inzichtelijk maken op diverse landelijke platforms, en onderhoudt in dat kader onder meer contact met OnderwijsIn.

Bij deelproject 3 Netwerk Examencommissies is de doelstelling van dit project vooralsnog landelijke afstemming en kalibratie tussen universitaire lerarenopleidingen op het gebied van toelating en scholingsplannen en op termijn mogelijk ook afstemming over vrijstellingen. In het voorjaar van 2024 worden de doelstellingen en de gewenste inrichting van het netwerk bepaald, in het najaar wordt een startbijeenkomst georganiseerd.

In deelproject 4 Maatwerktrajecten zetten vijf universitaire lerarenopleidingen in op meer maatwerk voor zij-instromers door verschillende soorten interventies op verschillende momenten in het proces, gericht op verhogen instroom (inzet op werving, oriëntatie, etc.), vergroten rendement in de opleiding (minder uitval en vertraging) en verkleinen uitval na de opleiding. 

• De Graduate School of Teaching van de Universiteit Utrecht heeft nu een eigen robuuste assessmentprocedure en 11 goed getrainde instituutsassessoren. Sinds de start in 2020 zijn er 117 zij-instromers gestart.
  Ook is de Universiteit Utrecht bezig met het optimaliseren van de begeleiding van de zij-instromers en zijn er professionaliseringstrajecten gestart voor instituutsassessoren, schoolopleiders en veldassessoren. 
  Daarnaast is er een evidence-informed gesprekskaartenset ontwikkeldd die onder andere wordt gebruikt bij het geschiktheidsonderzoek. 
  Ook is het nu voor kandidaten mogelijk om op basis van de uitkomsten van het geschiktheidsonderzoek de opleiding versneld te doorlopen. 
• De drie technische universiteiten richten zich op het aantrekken van relevante nieuwe doelgroepen, onder andere kandidaten met internationale achtergrond, professionals uit het bedrijfsleven en PhD’s, en bieden op verzoek intervisie aan de zij-instromers aan. Er is gewerkt aan het verhogen van de zichtbaarheid van de opleidingen voor bètaprofessionals in de regio en er zijn voorlichtingsbijeenkomsten en assessmentdagen georganiseerd. 
  De TU/e is bezig met het opzetten van een deels Engelstalig maatwerktraject voor zij-instromers met een internationale achtergrond. In 2023 is een bruggroep gestart met 6 kandidaten die toewerken naar toelaatbaarheid voor een zij-instroomtraject. 
  Bij de TU Delft worden experts uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere werkvelden getraind en begeleid om ‘co-teachers’ te worden binnen Co-Teach STEM. Het streven is om dit op te schalen en over het hele land uit te breiden. 
• De UT richt zich op een verhoogde en versoepelde instroom en behoud van maatwerkkandidaten door informatieverschaffing, verwachtingenmanagement en aandacht voor Samen Opleiden. In 2024 zijn twee informatiebijeenkomsten georganiseerd waarvan een voor ZiB, wordt deelgenomen aan een RAP-traject gericht op ZiB, zijn informatiematerialen over het ZiB-traject ontwikkeld en gedeeld en worden er door het assessmentcentrum instellingsneutrale informatiegesprekken gehouden voor ZiB.
• De VU heeft training Ontdek Je Talent Als Docent zes keer aangeboden in 2023, met in totaal 51 deelnemers. De helft is al gestart of zal dit schooljaar van start gaan met een opleiding aan de VU, UvA, HvA of andere lerarenopleidingen. Er zijn 21 zij-instromers gestart, exclusief twee Trainees in Onderwijs, en er zijn vijf nieuwe aanmeldingen. 
• De UvA heeft het bestaande maatwerktraject Aan de Slag voor de Klas uitgebreid met de tekortvakken in de talen en algemene economie. Daarnaast wordt het nog verder doorontwikkeld met ASK-Bèta en het opzetten van ASK-Alfa. Ook is in 2023 gestart met de ontwikkeling van een werkwijze voor de werving en begeleiding van overstappers. In voorjaar 2024 worden zo’n 40 assessments afgenomen, 35 kandidaten starten met ASK in september 2024 nodig) ASK heeft gemiddeld 25 deelnemers per jaar. De eerste lichting alfa-kandidaten heeft het maatwerktraject ASK afgerond of is daar mee bezig. 31 scholen hadden plekken beschikbaar voor meeloopdagen, bij 27 van deze scholen zijn kandidaten langs geweest voor twee meeloopdagen.
• Bij de Radboud Universiteit en Maastricht University heeft de wervingscampagne maatwerktraject geleid tot 18 nieuwe instromers in de lerarenopleidingen voor jaar 2023-2024. Er is groeiende betrokkenheid van het scholenveld en er zijn 11 instromers specifiek op Limburgse (stage)scholen. Ook werpt het opgebouwde HR-netwerk vruchten af in de matching, er wordt een regionaal loket gevormd voor de onderwijsregio Limburg. 
  Naast de zij-instroomroute tot eerstegraads bevoegdheid zijn kansrijke reguliere opleidingspaden van UM-bachelors naar RU lerarenopleidingen voor UM-studenten en alumni geïnventariseerd; 2024 staat in het teken van het zichtbaar maken hiervan.

Deelproject 5 Educatieve Module: Dit onderdeel is afgerond, het gebruik van de resultaten van het onderzoek naar het werven en opleiden van doelgroepen voor deze module is afhankelijk van de afhandeling van deelproject 6. 

Deelproject 6 Vakinhoudelijke eisen Educatieve minor/module. Het doel van dit project is te komen tot een landelijk toelatingskader aan de hand waarvan de universitaire lerarenopleidingen kunnen vaststellen of kandidaten met een (voor)opleiding buiten de verwantschapstabel over voldoende vakinhoudelijke kennis beschikken voor toelating tot de Educatieve module /minor (EM). In mei 2024 verschijnt een landelijke brochure vakinhoudelijke eisen EM-niveau, geënt op de brochure vakinhoudelijk masterniveau herzien én de verwantschapstabel. De opleidingen gaan aan de slag met de implementatie ervan. 

Bekijk het schematisch overzicht van de academische VO-routes.